Als zorgprofessional (critical care verpleegkundige) heeft Mark Smink al ruime praktijkervaring opgedaan in het veld. Zowel op de ambulance, op de huisartsenspoedpost en bij Defensie. Naast deze werkzaamheden runt hij samen met zijn vrouw en medewerkers een opleidingsinstituut op het gebied van veiligheid. Waaronder ook reanimatiecursussen. Bij uitstek de ideale persoon om inhoudelijke vragen te stellen waarom snelle reanimatie nou zo belangrijk is. Hieronder de 10 meest gestelde vragen:
Hoe herken je eigenlijk een hartstilstand?
'Meestal gebeurd dat op basis van een hartinfarct. Dat betekent dat een deel van het hart geen bloed meer krijgt. Als er geen bloed met zuurstof meer naar je hersenen gaan dan zul je vaak binnen een paar tellen al het bewustzijn verliezen. Een voorbeeld van hoe zoiets kan gaan is de Deense voetballer Christian Eriksen. Je zag dat hij naar zijn borst greep, begon te wankelen en daarna het bewustzijn verloor.'
Maar stel dat je het niet hebt zien gebeuren?
'Bij een hartstilstand zal de ademhaling ook stoppen. Dus zodra je geconstateerd hebt dat iemand bewusteloos is, bel je direct 112 en moet je daarna controleren of er nog ademhaling is. Dit doe je door middel van kijken, luisteren en voelen. Iets wat je aangeleerd wordt in een reanimatiecursus. Wanneer er geen ademhaling meer is, of geen normale ademhaling, dan moet direct de reanimatie opgestart worden want elke seconde telt!'
Is er een bepaalde tijd waarbinnen je moet beginnen met reanimeren?
'Hoe eerder je de reanimatie opstart, hoe groter de overlevingskans is. Je hersenen kunnen ongeveer 6 minuten zonder zuurstof. Daarna zullen hersencellen afbreken. De ambulance zal nooit binnen 6 minuten kunnen beginnen, daar heb je dus echt de burgerhulpverleners voor nodig die alvast opstart in afwachting van de professionele hulpverlening. Het moment van beginnen is dus leidend in de kans op overleven. Beademen zorgt ervoor dat er zuurstof opgenomen wordt in het bloed en de borstcompressies zorgen ervoor dat er net voldoende bloeddruk is zodat het bloed met zuurstof rondgepompt wordt en in de hersenen terecht komt. Hiermee proberen we de schade te beperken.'
Kun je tijdens de reanimatie ribben breken van het slachtoffer?
'De kans dat je de ribben van het slachtoffer breekt is groot. Maar als je daarmee je slachtoffer de reanimatie overleeft dan is dat acceptabel. Bovendien: gebroken ribben herstellen vaak wel, hersenen te lang zonder zuurstof vaak niet. Over het algemeen zul je ook geen longen o.i.d. doorboren, dat valt reuze mee.'
Zitten er risico's aan reanimeren?
'Als je kijkt vanuit het slachtoffer: Ja! Zonder reanimatie gaan ze dood.
Als je kijkt vanuit de hulpverlener: Minimaal. Uit oogpunt van veiligheid mag je de beademing achterwege laten. Of je maakt gebruikt van een hulpmiddel zoals een kiss-of-life of een beademingsmasker. Daarnaast kun je wegwerphandschoenen dragen. Tijdens een pandemie kunnen aanvullende richtlijnen gelden, waarbij je de keuze hebt deze wel of niet te volgen.'
Zijn er risico's als je niet goed reanimeert?
'In principe niet. De situatie is al dusdanig ernstig dat alles wat je doet zal helpen. Maar om zo effectief mogelijk te reanimeren moet je natuurlijk wel direct in actie komen en zo goed mogelijk reanimeren. Voor de meeste hulpverleners is dit geen dagelijks werk dus is het zeer belangrijk om toch minimaal eens per jaar een opfristraining te volgen. En een goede tip: wellicht kun jij wel reanimeren maar kunnen de mensen in je woon-werk omgeving dat ook..? Want wie gaat jou helpen mocht het nodig zijn..?'
Hoe groot is de kans van slagen?
'Dit hangt helemaal van de situatie af. Wanneer de reanimatie binnen 6 minuten opgestart wordt, liefst met een AED, dan is de overlevingskans ongeveer 50-70%. Elke minuut later verkleind de overlevingskans. Helaas worden veel mensen pas 'te laat' gevonden. Uiteraard begin je te allen tijde met reanimeren maar de uitkomst is wel afhankelijk van meerdere factoren. De medische voorgeschiedenis speelt bijvoorbeeld ook een rol. De situatie Christian Eriksen was ideaal: men zag het gebeuren en is op tijd begonnen met reanimeren in combinatie met de beschikbare AED. Meer dan 1 op de 4 mensen overleeft het.'
Kan en mag iedereen een AED gebruiken?
'In principe wel. Je moet hem aanzetten en de instructies volgen. Maar het is een hulpmiddel voor reanimatie. Dus het is wel handig dat je kunt reanimeren zodat je ook weet hoe je een AED moet gebruiken en wat hij wel of juist niet doet. Men verwacht namelijk vaak dat hij altijd een schok geeft. Dit is niet zo, dat doet hij alleen bij een schokbaar ritme. Gelukkig heeft meer dan de helft van de volwassen slachtoffers een schokbaar ritme waarbij de AED effect kan hebben. Maar ook dit is weer afhankelijk van de verstreken tijd. Het precieze hoe en wat van een AED wordt uitgebreid behandeld in een reanimatiecursus.'
Kun je oneindig doorreanimeren?
'Oneindig reanimeren heeft natuurlijk geen zin. Hoe lang reanimeren zin heeft hangt af van de oorzaak. Bij een onderkoelde drenkeling heeft langer doorreanimeren meer zin dan als de oorzaak een hartprobleem is. Maar voor de burgerhulpverlening geldt: je hebt 112 gebeld, dus zodra de ambulance het overneemt bepalen zij hoe en hoelang zij doorgaan. Dit doen zij aan de hand van vastgestelde protocollen.'
Kun je een hartinfarct voorkomen, en zo ja, hoe?
'Echt 100% voorkomen wellicht niet. Wat wel de risico's helpt te verkleinen is een gezonde leefstijl aanhouden: zorgen voor een lage bloeddruk, laag cholesterol, geen overgewicht krijgen, geen diabetes krijgen, veel bewegen en veel groente en fruit eten. Daarnaast is het belangrijk dat je tijdig de signalen herkend van hartproblemen zodat eventuele medische problemen verholpen of verminderd kunnen worden zodat het risico ook verkleind wordt.'
Mark Smink,
reanimatie-instructeur
Terug naar Ervaringen, klik hier.
